Nhân dân trong vùng còn gọi đây là chùa Quỳnh. Chùa do Quốc sư Nguyễn Minh Không xây dựng dưới thời vua Lý Thần Tông (1116 - 1138). Tại đây ông đã cho đúc một pho tượng Phật tổ Di Lặc rất lớn, theo  tương  truyền,  tượng  cao 6  trượng 6  thước  (khoảng 19,8m) và là một trong “An Nam tứ đại khí” (bốn vật khí lớn nhất của nước Nam). Các công trình xây dựng dưới thời Lý đều đã bị phá hủy, dấu vết còn lại duy nhất của thời Lý là tấm bia đá lớn hiện dựng trong khuôn viên chùa.

     Đến thời Trần, dưới sự trụ trì của Pháp Loa, chùa Quỳnh Lâm trở thành trung tâm đào tạo tăng tài của thiền phái Trúc Lâm. Ông còn cho xây dựng và mở rộng chùa thành tu viện Quỳnh Lâm với khu chùa, khu học đường, học viện… và là nơi tổ chức các sự kiện Phật giáo lớn. Trải qua thời gian, chùa Quỳnh lâm nhiều lần bị tàn phá, chỉ còn là những dấu tích.

      Diện mạo chùa Quỳnh Lâm ngày nay được trùng tu tôn tạo vào năm 1997 bởi chính quyền và nhân dân Đông Triều, gồm Cung Trúc Lâm, Gác Chuông, nhà bia. 

      Lễ hội chùa Quỳnh Lâm diễn ra hàng năm vào ngày mùng 1 đến 4-2 âm lịch; thu hút rất đông đảo nhân dân và du khách thập phương viếng thăm.