I. ĐẶC ĐIỂM :
1. Tên điểm du lịch :
Tên tiếng Việt: Điểm du lịch Địa điểm lịch sử Trung tâm chiến khu Đông Triều (chùa Bắc Mã).
2. Vị trí: xã Bình Dương, thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh
3. Cấp hạng đề nghị: Điểm du lịch địa phương.
II. TIỀM NĂNG DU LỊCH CỦA ĐỊA ĐIỂM LỊCH SỬ TRUNG TÂM CHIẾN KHU ĐÔNG TRIỀU (CHÙA BẮC MÃ)
1. Đặc điểm tự nhiên:
- Vị trí địa lý: Địa điểm lịch sử Trung tâm chiến khu Đông Triều (chùa Bắc Mã) thuộc xã Bình Dương, thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh.
- Diện tích: 3,29 ha.
- Đơn vị quản lý: UBND xã Bình Dương.
- Đặc điểm tự nhiên: Địa điểm lịch sử Trung tâm chiến khu Đông Triều (chùa Bắc Mã) gồm chùa Bắc Mã và nhà truyền thống Bắc Mã. Chùa Bắc Mã quay nhìn ra hướng Tây. Trước mặt chùa qua một vườn bia tháp là một mặt hồ rộng hình bán nguyệt, tiếp đó là cánh đồng rộng mênh mông thẳng cánh cò bay. Vườn chùa rộng và mát mẻ bởi cây cối cổ thụ tạo nét rêu phong cổ kính. Toàn bộ ngôi chùa nằm hài hòa giữa khung cảnh thiên nhiên đầy thơ mộng, sơn thủy hữu tình.
2. Đặc điểm lịch sử :
Chùa Bắc Mã còn có tên chữ là Phúc Chí Tự, nghĩa là chùa hướng tới cái phúc. Chùa Bắc Mã là di tích lịch sử, văn hóa, cách mạng, là trung tâm của chiến khu Đông Triều, căn cứ lãnh đạo cách mạng trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp.

Để đẩy mạnh hơn nữa công cuộc chuẩn bị khởi nghĩa vũ trang trong cả nước, ngay từ ngày 15/4/1945 Ban Thường vụ Trung ương Đảng đã triệu tập hội nghị quân sự cách mạng ở Hiệp Hòa (Bắc Giang), Hội nghị đã quyết định thành lập bảy chiến khu trong cả nước đó là: chiến khu Lê Lợi, chiến khu Hoàng Hoa Thám, chiến khu Quang Trung, chiến khu Trần Hưng Đạo, chiến khu Phan Đình Phùng, chiến khu Trưng Trắc, chiến khu Nguyễn Tri Phương. Thực hiện quyết định của Hội nghị quân sự Bắc kỳ, xứ ủy Bắc kỳ đã đề ra chủ trương xây dựng chiến khu Trần Hưng Đạo ở vùng Đông Bắc.
Trước tổng khởi nghĩa tháng 8 năm 1945, trên đất nước ta chủ yếu là các tỉnh Bắc Kì và Bắc Trung Kì đã hình thành một số chiến khu lớn cùng hàng loạt căn cứ vũ trang nhỏ, trong đó có Chiến khu Trần Hưng Đạo (tức Đệ tứ chiến khu) lấy nguyên 2 huyện Đông Triều (Quảng Ninh) và Chí Linh (Hải Dương) làm trung tâm, chạy dài suốt từ Hải Dương cho tới các tỉnh miền duyên hải Đồng bằng Bắc Bộ. Chùa Bắc Mã là một trong những cơ sở đầu tiên, quan trọng để tổ chức Việt Minh hoạt động.

Trong thời gian chuẩn bị cho cách mạng tháng 8 năm 1945, chùa Bắc Mã là trụ sở đi về, hội họp của các thành viên ban lãnh đạo khu căn cứ, trạm đón nhận cán bộ Việt Minh, thanh niên yêu nước từ các nơi tìm đến tham gia xây dựng khu căn cứ. Chùa còn là trung tâm chuẩn bị về mặt hậu cần và địa điểm tập kết các lực lượng chủ yếu cho cuộc khởi nghĩa. Tại đây, sư Thuyên và sư Tuệ đã đảm nhiệm vụ tiếp nhận lương thực, thực phẩm của nhân dân quanh vùng gửi đến, đồng thời cũng đảm nhiệm việc cung cấp lương thực, thực phẩm cho gần một trăm quân khởi nghĩa sẽ tập trung về đây…Cùng với nhiều địa danh của Quảng Ninh, cuộc khởi nghĩa cách mạng tháng 8 năm 1945 giành chính quyền trong cả nước, chùa Bắc Mã với một thế rất lợi hại đã giữ vị trí quan trọng trong quá trình khởi nghĩa giành chính quyền ở Đông Triều. Chùa Bắc Mã trở thành một địa danh gắn liền với những thắng lợi vẻ vang của Đông Triều như khởi nghĩa ngày 08/6/1945 thành công lật đổ chính quyền tay sai Nhật, cùng nhân dân địa phương trong tỉnh và cả nước tiến hành tổng khởi nghĩa cánh mạng tháng 8 năm 1945 thành công.
Ngoài ra chùa Bắc Mã là một trong những chùa am của Thiền phái Trúc Lâm. Chùa được Pháp Loa cho xây dựng năm 1327 làm nơi tu học của tăng sinh trong quá trình tu học tại Quỳnh Lâm viện.

3. Tiềm năng du lịch :
Địa điểm lịch sử Trung tâm chiến khu Đông Triều (chùa Bắc Mã) là di tích lịch sử Quốc gia (Quyết định số: 2379/QĐ-BT, ngày 05/9/1994 của Bộ Văn hoá, nay là Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch).
Địa điểm lịch sử Trung tâm chiến khu Đông Triều (chùa Bắc Mã) là nơi ghi dấu khí thế cách mạng hào hùng của dân tộc trong cuộc đấu tranh cách mạng giành độc lập, tự do. Nơi từng diễn ra những dự kiện lịch sử cách mạng quan trọng của đệ tứ chiến khu, cái nôi của phong trào giải phóng dân tộc ta ở vùng Đông Bắc của Tổ quốc. Nơi đây hiện nay còn lưu giữ và trưng bày nhiều hiện vật, tư liệu và hình ảnh, thông qua đó du khách sẽ cảm nhận được tinh thần và khí thế hào hùng của quân và dân ta trong giai đoạn tiền khởi nghĩa do những nghĩa quân Chiến khu xưa sưu tầm về, như vũ khí, giáo mác, súng … đồng thời cũng giáo dục truyền thống yêu nước, phát huy lòng yêu nước, truyền thống cách mạng của dân tộc.

4. Các loại hình dịch vụ
- Đường giao thông đến điểm du lịch: Cung đường đi xuất phát từ trung tâm thị xã Đông Triều đến Địa điểm lịch sử Trung tâm chiến khu Đông Triều (chùa Bắc Mã) khoảng 7km, mất khoảng 11 phút di chuyển bằng ô tô. Tuyến đường được trải nhựa bằng phẳng, rộng rãi đảm bảo cho nhiều loại phương tiện của du khách đến tham quan.
- Vệ sinh công cộng: Có nhà vệ sinh công cộng đảm bảo phục vụ khách du lịch.
- Phòng cháy chữa cháy, cấp thoát nước, thông tin liên lạc: Có hệ thống phòng cháy chữa cháy, cấp thoát nước, thông tin liên lạc đảm bảo phục vụ khách du lịch.
5. An ninh, an toàn, trật tự, vệ sinh môi trường: Đảm bảo an ninh, an toàn, trật tự, vệ sinh môi trường theo quy định của pháp luật.
6. Lượng khách du lịch đến Địa điểm lịch sử Trung tâm chiến khu Đông Triều (chùa Bắc Mã):

Từ thực tế trên, điểm du lịch Địa điểm lịch sử Trung tâm chiến khu Đông Triều (chùa Bắc Mã) có đủ tiêu chí của điểm du lịch địa phương: là điểm tham quan hấp dẫn du khách và có kết cấu hạ tầng đảm bảo phục vụ trên 10.000 lượt khách hằng năm; đồng thời để công tác quản lý, đầu tư nâng cấp thường xuyên đi vào nề nếp cũng như đảm bảo môi trường, an ninh trật tự, và an toàn cho du khách, đáp ứng nhu cầu của khách du lịch đến tham quan tại Địa điểm lịch sử Trung tâm chiến khu Đông Triều (chùa Bắc Mã).