Khu di tích nhà Trần nay đã trở thành điểm đến cho du khách bốn phương
Hồi sinh các di sản nhà Trần
Đông Triều là quê gốc của nhà Trần, triều đại vang danh bậc nhất trong lịch sử Đại Việt. Với niềm tự hào truyền thống, nhằm gìn giữ di sản của tiền nhân cộng với chủ trương gắn bảo tồn, gìn giữ giá trị di sản với phát triển du lịch, Đông Triều đã từng bước hồi sinh các di tích với những giá trị độc đáo sau giấc ngủ cả nghìn năm dưới lòng đất.
Nay nhìn hệ thống di sản đã bắt đầu “có vóc, có hình” với Thái lăng, đền An Sinh, chùa Ngọa Vân, Thái Miếu, chùa Quỳnh Lâm, Trung Tiết... nhiều du khách phương xa chưa từng đến vùng đất này không hình dung nổi chỉ khoảng 10 năm trước đây thôi, đa phần các di tích, nhất là quần thể di sản nhà Trần còn ngập trong bời bời lau lách, cỏ dại trên một vùng đồi, núi mênh mông. Các tuyến đường dẫn vào di tích cũng vậy, giờ những con đường bê tông thênh thang đã thay thế cho những tuyến đường đất nhỏ hẹp vùng đồng bằng và những con đường mòn, đường rừng trên vùng đồi núi phía Bắc năm xưa. Không chỉ thế, đường lên Ngọa Vân, di tích thuộc diện gian nan nhất khi hành hương, đã lát đá tạo bậc lối đi bộ và có cáp treo đưa khách lên núi, tiết kiệm thời gian, sức lực cho du khách.
Công trình cáp treo lên Ngọa Vân được doanh nghiệp đầu tư, phục vụ cho du khách hành hương về Ngọa Vân
Có kết quả hôm nay phải khẳng định là nhờ sự quyết tâm, vào cuộc mạnh mẽ của cả hệ thống chính trị ở Đông Triều, từ công tác khai quật khảo cổ, nghiên cứu khoa học cho đến huy động nguồn lực xã hội hóa đầu tư, tu bổ, tôn tạo các di sản văn hóa vật thể trong điều kiện kinh phí đầu tư từ ngân sách cắt giảm sâu. Đến nay, tổng kinh phí đầu tư phục hồi, tôn tạo các di sản nhà Trần trên địa bàn đã lên tới cả nghìn tỷ đồng. Đó là chưa kể rất nhiều di tích khác cũng đã và đang được đầu tư tôn tạo từ nguồn xã hội hóa với kinh phí hàng trăm tỷ đồng, như: Chùa Cảnh Huống, Non Đông, Tế, Phúc Khánh, Nhuệ Hổ, đình - chùa làng Cầm...
Không chỉ vậy, Đông Triều còn quan tâm phục hồi, gìn giữ các di sản văn hóa phi vật thể của đồng bào các dân tộc trên địa bàn. Mỗi làng, khu phố trên địa bàn nay đều có những câu lạc bộ văn nghệ. Hàng năm, thị xã đều đặn tổ chức Liên hoan văn nghệ các làng - khu phố trong khuôn khổ Lễ hội đền Sinh - một lễ hội lớn trên địa bàn làm sân chơi cho các loại hình văn nghệ duy trì, phát triển. Không chỉ vậy, vừa qua, thị xã còn thành lập CLB dân ca - chèo để làm nòng cốt và nuôi dưỡng những hạt nhân cho hoạt động phong trào. Thông qua đó, những làn điệu chèo mượt mà trên quê lúa được gìn giữ, vang xa; tiếng hát Soọng cô của đồng bào Sán Dìu được ngân nga; tiếng hát Then - đàn tính được các nghệ nhân phục hồi, lưu truyền tới giới trẻ...
CLB Dân ca - Chèo TX Đông Triều biểu diễn tại đình Hổ Lao, xã Tân Việt.
Sức mạnh từ sự đồng lòng
Thời gian chưa dài nhưng có thể nói, những gì Đông Triều đã làm được là rất đáng khích lệ, đặc biệt với khu di sản nhà Trần. Bởi lẽ, các điểm di tích nơi đây từ chỗ hoang phế, bị quên lãng nay khởi sắc rõ rệt, dần trở thành điểm đến cho người dân, du khách gần xa. Thống kê trong 3 năm gần đây, kể từ lần mở hội xuân Ngọa Vân đầu tiên vào năm 2016, lượng khách hành hương về các di sản nhà Trần tăng lên hàng năm. Riêng năm nay, Đông Triều dự kiến đón gần 1,2 triệu lượt khách, trong đó, Khu di tích nhà Trần đón hơn 312.000 lượt.
Điều đáng nói là, việc huy động đầu tư cho khu di tích nhà Trần trên địa bàn đã nhận được sự đồng tình hưởng ứng, sự vào cuộc của các cấp chính quyền, doanh nghiệp, trường học, đơn vị tập thể cũng như mỗi cán bộ, đảng viên cho đến những người dân trên địa bàn. Trong đó, đóng góp về nguồn lực lớn nhất phải kể tới vai trò của các doanh nghiệp. Khởi đầu là việc gần chục doanh nghiệp trên địa bàn đã tập trung nhân lực, máy móc san gạt, lắp cống rồi bê tông hóa tuyến đường từ Trại Lốc vào Ngọa Vân. Nối tiếp đó, Giáo hội Phật giáo tỉnh, nhiều doanh nghiệp khác đã công đức, huy động kinh phí lần lượt xây dựng hàng loạt công trình sau này, như: Tam bảo chùa Ngọa Vân, Cổng vào khu di tích nhà Trần, nhà tổ chùa Ngọa Vân, Quỳnh Lâm, Trung Tiết, Thái Miếu, Nguyên lăng... Có thể nói, mỗi di sản nhà Trần có dáng vóc hiện hữu như hôm nay đều từ công sức, tâm huyết, sự đóng góp quý giá ấy.
Dù vậy, hiện vẫn còn nhiều di sản nói chung, di sản nhà Trần nói riêng cần đầu tư để phục vụ nhu cầu du khách... Đó là một chặng đường nữa để đầu tư theo chiều sâu cũng như hoàn thiện toàn bộ di sản nhà Trần tại Đông Triều. Thiết nghĩ, sẽ là không khó vì Đông Triều đã bước qua giai đoạn “vạn sự khởi đầu nan”, rồi Quỹ Thiện Tâm, Tập đoàn Vingroup đã quyết định công đức 500 tỷ đồng để đầu tư cho các công trình tôn tạo di tích trên địa bàn giai đoạn sau này. Đề án Quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị các di tích, danh thắng trên địa bàn thị xã đến năm 2020, tầm nhìn 2030 và Quy hoạch tổng thể bảo tồn, phát huy giá trị khu di tích nhà Trần ở Đông Triều cũng như mục tiêu phát triển du lịch bền vững, trong đó có du lịch di sản văn hóa của địa phương chắc chắn sẽ được hiện thực hóa trong một tương lai gần.
* Ông Phạm Văn Thành, Chủ tịch UBND TX Đông Triều: "Từng bước tôn tạo, phát huy giá trị di sản"
Với sự giúp đỡ của các cấp, ngành, sự phối hợp của các doanh nghiệp, nhân dân trên địa bàn, những năm qua, Đông Triều đã tăng cường nguồn lực tu bổ, tôn tạo các di sản văn hóa. Qua đó tạo được quần thể di sản phong phú, có quy mô, giá trị lớn về mặt tôn giáo, tín ngưỡng và lịch sử mà hiếm nơi nào có được. Từ nay đến hết năm 2018, thị xã sẽ khánh thành chùa Trung Tiết, tu bổ đền An Sinh, khởi công chùa Hồ Thiên... Giai đoạn 2019-2021, thị xã tiếp tục tôn tạo chùa Ngọa Vân, Đá Chồng, Quỳnh Lâm cùng hệ thống các di tích trên địa bàn.
Cùng với đó, thị xã tập trung công tác quản lý đất đai, đẩy nhanh tiến độ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất để quản lý; đẩy mạnh công tác khảo cổ, lập quy hoạch đầu tư, tôn tạo. Từ công tác quy hoạch, thị xã quan tâm đầu tư hệ thống hạ tầng giao thông kết nối liên hoàn các khu di tích, địa phương trong khu vực, phục vụ nhu cầu chiêm bái tín ngưỡng, thưởng ngoạn di sản. Đồng thời thị xã cũng chú trọng phát triển con người làm về văn hóa, tuyên truyền nâng cao nhận thức của nhân dân, tăng cường quảng bá, lập kế hoạch thực hiện một cách đồng bộ. Đây là những bước ban đầu nhưng cũng là định hướng quan trọng để thị xã bảo tồn, tôn tạo, phát huy những giá trị có một không hai vô giá này.
* Ông Nguyễn Ngọc Sơn, Phó Chủ tịch UBND xã An Sinh: "Quản lý, bảo tồn di tích là trách nhiệm của toàn xã hội"
An Sinh có nhiều di sản văn hóa độc đáo, lâu đời, như: Thái Miếu, chùa Trung Tiết, đền An Sinh, hệ thống lăng mộ các vua Trần… Vì thế, việc bảo tồn, phát huy giá trị các di sản văn hóa là trách nhiệm to lớn, cần có sự góp sức của toàn thể xã hội. Trước hết, đó là việc phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, ngành để tuyên truyền, quảng bá giá trị lịch sử của những di sản đã tồn tại ngàn đời nay đến đông đảo quần chúng nhân dân cũng như du khách đến chiêm bái thông qua các kênh truyền thông chính thống. Xã cũng xác định việc quản lý nhà nước đối với những di sản đó là trách nhiệm của chính quyền địa phương, cán bộ, công chức xã, đảm bảo được hiệu quả khai thác, sử dụng hợp lý. Trong thời gian qua, xã cũng chú trọng đẩy mạnh công tác tuyên truyền đến tất cả các thôn, khu về tầm quan trọng, vai trò của các di tích đối với đời sống xã hội hiện nay. Người dân là chủ thể của văn hóa cộng đồng, đã vào cuộc tích cực trong công tác bảo vệ các di sản và phát huy giá trị di sản, tạo diện mạo mới cho việc phát triển du lịch văn hóa tâm linh của địa phương.
* Ông Nguyễn Công Lệnh, Phó Tổng Giám đốc Thường trực Tập đoàn Hoàng Hà: "Mở rộng đầu tư, tạo cơ hội lớn cho phát triển du lịch"
Hệ thống các di tích trên địa bàn TX Đông Triều đã thu hút nguồn lực đầu tư mạnh mẽ từ tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân, góp phần đưa di sản văn hóa từng bước vào cuộc sống, mở ra nhiều cơ hội lớn trong việc nâng tầm ngành "công nghiệp không khói” của địa phương.
Là doanh nghiệp lớn trên địa bàn thị xã, Tập đoàn Hoàng Hà cũng không nằm ngoài mục tiêu chung đó, chúng tôi cũng đã tham gia vào một số hạng mục công trình của Khu di tích quốc gia đặc biệt nhà Trần tại Đông Triều, như: Cổng khu di tích nhà Trần, làm đường lên khu di tích am - chùa Ngọa Vân, hỗ trợ hệ thống điện cho khu di tích, trồng cây xanh… Thời gian tới, doanh nghiệp cũng sẽ tiếp tục hỗ trợ cho thị xã xây dựng, bảo tồn các khu di tích, chùa trên địa bàn; phát triển du lịch làng quê, khu trải nghiệm cho học sinh để qua đó, học sinh có thể tìm hiểu cội nguồn của những giá trị lịch sử của dân tộc và tham gia giới thiệu sản phẩm của thị xã cũng như của tỉnh tại Khu du lịch Quảng Ninh Gate.
Nguồn: Phan Hằng - Ngô Dịu - Vân Anh - Báo Quảng Ninh online