Đông Triều là miền trầm tích văn hóa, gắn liền với cội nguồn của nhà Trần, một trong những triều đại vang danh bậc nhất trong lịch sử dựng nước, giữ nước hàng nghìn năm của dân tộc Việt Nam. Với nhà Trần , Đông Triều không chỉ là quê gốc mà còn là trung tâm văn hóa tâm linh tiêu biểu và đặc sắc với một quần thể di tích kiến trúc tôn giáo, tín ngưỡng linh thiêng, kỳ bí, chứa đựng trong mình những giá trị tinh thần bất diệt. Tiêu biểu trong số đó phải kể đến như Am – Chùa Ngọa Vân - nơi Đức vua Phật Hoàng Trần Nhân Tông tu hành và nhập Niết Bàn, hóa Phật; Đền An Sinh và lăng mộ các Vua Trần, đã được Nhà nước xếp hạng di tích cấp Quốc gia ngay từ đợt đầu năm 1962 ; các khu lăng mộ thờ 08 vị vua Trần được tọa lạc, an vị trên vùng đất thiêng của vòng Cung Đông Triều; Chùa Trung Tiết ,hay còn gọi là chùa Tuyết, nơi thờ 02 vị tướng kiên trung tiết nghĩa của đức vua Trần Anh Tông; Chùa Quỳnh Lâm, được coi là trường đại học Phật giáo đầu tiên của triều đại phong kiến thời nhà Trần, nổi tiếng với bức tượng Phật Di Lặc – là một trong “An Nam tứ đại khí”; Đền Thái , nơi thờ tổ tiên của Nhà Trần và còn nhiều những điểm di tích, thuộc quần thể di tích nhà Trần ở Đông Triều mang đậm dấu ấn lịch sử, văn hóa, kiến trúc, tâm linh đặc sắc của một triều đại có 175 năm trị vì, triều đại phong kiến nhà Trần.
Triều Trần ,1225 - 1400 với võ công, văn trị hiển hách, đã mở ra một kỷ nguyên hào hùng trong lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc ta. Theo tư liệu lịch sử và phả tộc họ Trần, vùng Đông Triều ngoài là quê gốc của họ Trần ở nước ta, vùng đất này sau đó được vua Trần Thái Tông ban cho anh trai là Trần Liễu làm ấp thang mộc, chính vì vậy, nơi đây luôn nhận được sự quan tâm đặc biệt của các vua nhà Trần.
Khu di tích lịch sử nhà Trần tại Đông Triều hiện nay đã được định hình rõ nét về mặt quy mô từ sau năm 1299, khi Thượng hoàng Trần Nhân Tông đến Yên Tử tu hành, lập nên Thiền phái Trúc Lâm. Đến cuối thế kỷ XIV, nhiều lăng mộ của vua Trần được xây dựng hoặc di chuyển về Đông Triều. Cùng với việc xây dựng lăng mộ, triều đình còn xây dựng đền, miếu để thờ cúng các bậc tiên đế, cùng nhiều công trình kiến trúc tôn giáo để phục vụ cho việc tu hành, giảng đạo. Vì thế, nơi đây đã trở thành một vùng “thánh địa” linh thiêng, nơi tập trung nhiều kiến trúc độc đáo mang đậm dấu ấn của triều đại nhà Trần. Đông Triều còn được xem như là một trong những trung tâm lịch sử, văn hoá đặc biệt tiêu biểu, là Trung tâm Phật giáo của nước Đại Việt dưới thời Trần.
Với những giá trị đặc biệt quan trọng, Khu di tích nhà Trần tại Đông Triều đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch tổng thể với quy mô hơn 2000 ha, bao gồm 14 di tích, 22 điểm di tích và được xếp hạng Di tích Quốc gia đặc biệt trong đó bao gồm toàn bộ hệ thống lăng mộ, đền, miếu, công trình tín ngưỡng, tôn giáo gắn liền với lịch sử nhà Trần và Thiền phái Trúc Lâm.